Jednym z podstawowych dylematów przed podjęciem decyzji o zastosowaniu instalacji solarnej, jest wybór typu kolektora słonecznego. Często pada pytanie jaki kolektor słoneczny wybrać, płaski czy próżniowy? Jakimi kryteriami kierować się wyborze typu kolektora słonecznego, w zależności od specyfiki systemu, warunków zabudowy i oczekiwań użytkownika chociażby w zakresie designu budynku z widocznymi na dachu lub elewacji kolektorami?
Niezależnie od nachylenia dachu, zalecany jest montaż kolektorów słonecznych pod kątem 30÷45°. Przy zbyt małym nachyleniu dachu stosowane powinny być uchwyty korekcyjne lub też konstrukcje wolnostojące w przypadku dachów płaskich.
Jednym z kryteriów wyboru typu kolektora są możliwości zabudowy uzależnione od wolnej powierzchni najczęściej połaci dachu, a także jej azymutu i nachylenia. Zakres możliwej pracy kolektorów słonecznych jest szeroki. Dla standardowych instalacji solarnych przeznaczonych do całorocznego podgrzewania ciepłej wody użytkowej, zalecana jest zabudowa kolektora zarówno płaskiego, jak i próżniowego z nachyleniem od 30o do 45° do poziomu.
Z kolei skierowanie kolektora płaskiego, czy też próżniowego powinno być na południe (S), z możliwością maksymalnego odchylenia ±45o. Dopiero większe odchylenie od kierunku południowego, rzędu 60o i więcej, zmniejsza zauważalnie uzyski ciepła z instalacji solarnej. Jeśli połać dachu ma zbyt niskie nachylenie, stosuje się uchwyty korekcyjne dla kolektorów, zwiększające kąt nachylenia. W przypadku dachów płaskich lub też montażu kolektorów słonecznych na poziomie terenu, wykorzystuje się konstrukcje wolnostojące, które na zasadzie stelaży utrzymują kolektory pod odpowiednim kątem nachylenia do poziomu.
Wpływ warunków zabudowy kolektora słonecznego na roczne uzyski ciepła (kWh/m2rok)
Odchylenie ustawienia kolektora słonecznego od zalecanego kąta nachylenia, a także skierowania względem stron świata, będzie wpływać na obniżenie całorocznego uzysku ciepła. Im większy będzie kąt nachylenia kolektora słonecznego do poziomu, tym istotniejsze jest, aby skierowanie było jak najbliższe do kierunku południowego (S). Przykładowo dla nachylenia 60o i przy skierowaniu kolektora na południowy zachód -45o (SW), uzysk ciepła może być rocznie obniżony do 88% (no = 0,88) maksymalnej wartości (S, nachylenie 30o).
Tolerancje zabudowy kolektorów słonecznych są bardzo szerokie, a efekty pracy instalacji solarnej jedynie w minimalnym stopniu będą odbiegały od wartości uzyskiwanych przy montażu kolektorów słonecznych w najkorzystniejszym położeniu. Różnice te w ciągu roku nie przekraczają 5% uzysków ciepła.
Wyjątkiem pod względem wymagań montażowych, są nieliczne kolektory próżniowe, jak np. oferowany w poprzednich latach Hewalex KSR10. Cechował się on bezpośrednim przepływem glikolu przez absorbery. Kolektor próżniowy KSR10 dopuszczał możliwość pracy z dowolnym nachyleniem od 0 do 90o. Dzięki temu można go było stosować także w nietypowych warunkach zabudowy, np. pionowo na elewacji budynku, czy barierkach balkonowych. Taka zabudowa jest z punktu widzenia rocznych uzysków ciepła mniej korzystna, szczególnie po względem zmniejszenia efektów pracy instalacji solarnej w okresie letnim. Należy zakładać, że zmniejszenie uzysku ciepła w skali roku może wynieść około 30%.
Na pytanie „kolektory płaskie czy próżniowe” jeśli mamy do czynienia z niekorzystnymi warunkami zabudowy, należy więc odpowiedzieć, że owszem zastosowanie kolektorów próżniowych takiej konstrukcji jak Hewalex KSR10 miało swoje uzasadnienie techniczne. Niestety ceny kolektorów próżniowych wysokiej klasy technicznej były znacznie wyższe niż kolektorów płaskich (nawet 5-krotnie). To stawiało pod znakiem zapytania opłacalność inwestycji. Kolektory próżniowe o tak wysokich cenach zakupu zostały przez większość producentów wycofane z ofert, z uwagi na coraz mniejsze zainteresowanie klientów.